haurrak mobilaren bidez lasaitzeko arriskua

Kaixo denoi!
Atzo "El correo" egunkarian artikulu interesgarri bat irakurri nuen. Gaur egun ohikoa da leku publikoetan haurrak negar egiten hasten den momentuan edozer erabiltzea negarrekin amaitzeko (besteen arreta ez deitzeko), eta egun oihokena mobila edo tableta erabiltzea omen da, baina honek eragin negatiboa dauka C.S. Mott ospital eta Michinganeko unibertsitatea egindako ikerketaren arabera.

Jenny Radesky doktorea azaltzen duen moduan jarrera honek ez du haurraren arazoa konpontzen, baizik eta, arreta beste objetu batera zuzentzen da. Umeak jarrera honen bidez arazoei aurre egiteko joera galtzen du, eta momentuko plazerrari garrantzia emoten dio.

Ondorioz, familiak joera honen bidez arazoei konponbide emoteko joera galtzen dute, eta gero eta zailagoa da konponbideak bilatzea.

Artikulua

Itxaso

Komunikatzeko gaitasun eza haurtzaroan

Komunikatzeko gaitasuna jaiotzatik era natural baten garatzen da, haurrak entzuteko, ulertzeko, ikusteko eta gogoratzeko gai izan behar da. Baina 20 haurretatik 1 garatzeko zailtasunak izaten ditu.
Garapena ez dago normalean adimenarekin lotuta.

Sintomak hauek dira: besteek diotena ulertzeko zailtasunak, argibideak jarraitzeko arazoak eta haien pentsamenduak antolatzeko ezintasuna. Bestalde, pentsatzen edo esan nahi dutena esateko zailtasunak dituzte.

Sospetxa izanda haurrari azterketak egin daitezke, logopeda eta terapeuta baten laguntzaz. Azken bi hauek, tratamendua ezarriko die haurrari. Gainera, psikologo baten prozesua gomendatzen da.

Gurasoek honelako sintomak ikusi behar dituzte profesional batengana jotzeko:

• 15 hilabetekin seinalatutako objetu edo pertsona begiratzen ez badu.
• 18 hilabetekin ez badu argibide sinpleak jarraitzen ("jaka jarri")
• 24 hilabetekin ez da gai gorputzeko zati bat aurkitzeko norbaitek aipatzean.
• 36 hilabetekin hitzak ez baditu ulertzen edo bi pausoko argibideak.

Komunikatzeko garapena interakzio sozialak eta independiente jokatzeko arazoak sortzen ditu. Antsietatea, depresioa eta beste arazoak garapena moteldu eta denbora areagotu dezake.

berri harrigarriya

Kaixo denoi!
Atzo berrien informazio sare baten berri harrigarri eta polit bat irakurri nuen. Berri hala esaten zuen: Erditzean bizitza galdu zuen emakumeak eta  bere alaba bular gainean ipintzean birbizitzen zen.

Neska honek, Shelly izenekoa, haurdunaldi ona izan ondoren, erditzeko momentuan odolezko koagulo batek arteriak zupuztu zitzaizkion, ondorioz, medikuek bizitza galduko zuela onartu zuten. Baina mediku batek alaba bere bular gainean jartzeko ideia eduki zuen, eta ideia galanta izan zen!!
Shelly bizi signoak eman zituen eta aste baten ondoren komatik esnatu zen. Bere esanetan, koma zegoenean bere alaba txikiaren negarrak entzuten zituen.

Borrokaren eragina haurtzaroan

Egun on, uste dut garrantzitsua dela gaur egun pil-pilean dagoen gai bati buruz hitz egitea; errefuxiatuak. Batez ere,  gaurko sarreran egoerak ze eragin psikologiko dakarren aztertuko da.

Gogoratu behar da, haurrak torturak, bortzaketak, bahiketak edo masakreak ikusi edo bizi dituztela. Bere etxea, eskola eta bizi-gunea hondatu dietela. Armak, heriotzak eta bonbak ikusi, entzun eta pairatu behar izan dituztela. Azkenik, kontuan izan behar da askok zauri edo ezintasunak dituztela honen ondorioz. Laburbilduz, ez dutela haurtzaro "erraza" eduki.

Jornadian egin den ikerketaren aburuz haurrek ira, beldurra, aktibitateen interesa falta eta oinarrizko funtzionamendurekiko arazoak zituzten. 8000 pertsonetako laginetatik, 15,1% beldurra, 28,4% haserrea, 26,3% desesperazioa sentitzen zuten eta 18% beldurrak, fatiga eta haserreak oinarrizko aktibitateak egiteko ezintasuna areagotzen zion.

Psikologoek haurrei leku "seguru" bat marrazteko eskatzen zien, askok ez ziren gai marrazteko, oroitzapen guztietan bonba eta indarkeria zegoelako eta besteak tanteak eta armak marrazten zituzten.
Bestalde, umeak frustazioa eta antsietatea aurkezten zuten, batez ere, sozietateak marginatu dietelako sentitzen zutelako. Gainera, bere sentimenduak ezkutatzen ikasi dute bere gurasoei estresa gehiago ekiditzeko.

Hainbat psikologoen aburuz, borroka honek trauma eta emozioak azaleratzeko arazoak ( beldura, tristura, lotsa, errua..) sorrerak izango dira, eta bere garapen prozesua eragin zuzena izando du. Horren ondorioz, segurtasun eta oinarrizko erlazio beharrezkoak dira.

Artikulua


Itxaso Garcia.

Erreflexuen ariketak

Eguerdi on!

Jaioberriaren gaitasun motrizea ezagutzeko haibat prozesuen garapena kontuan hartu behar da, mugimenduaren garapen prozesua garatzeko. Puntu biologiko, motorea, kognitibo eta sozio-afektiboa kontuan hartuz, haurrak gorputza ezagutzea eta onartzea, oreka lortzea eta zentzumen pertzepzioa kontraltzea. Garapenaren bitartez, mugimenduak kordinatu dezakeen pertsona garatuko da.

Hiru etapetan banatu dezakegu arlo motorearen garapena:

• Erreflexuen lehengo mugimenduak: Jaioberriaren lehenengo hilabateak.
• Mugimenduen fasea: Intentsioz sortutako mugimenduak 2 urte bete arte.
• Fase motorearen gaitasuna: Oinarrizko mugimenduak (esertzea, giroak, manipulazioak..) 6 edo 7 urte bete arte.

Prozesu hau areagotzeko hainbat prozesu daude, baina ama edo aitarekin egin behar irenak azaldu nahi ditut, hain zuzen uran egin daitekenak. Prozesu hauek 3 etapetan banatzen dira; haurraretzat egokienak diren ariketen arabera. 

Jaiotzatik hiru hilabete bete arte prozesu hauek nabarmentzen dira:

Hiru hilabetetik 6 hilabete arte:

Sei hilabetetik bederatzi hilabete bete arte.

Artikulu honen ondorioz, ikusi da uran egindako ariketak emaitz positibo daukala umearen garapenean.

Piageten etapak!

Arratsalde on!
Piageten etapak ikasten diren bitartean bideoak ikustea bururatu zait. Interneten bideo hau topatu dut nahiko interesgarria iruditu zaidana. Bideoan deszentralizazioa prozesua ikusi daiteke (Ikuspegi bat bakarrik harteko joera, hots, objetuen edo egoeren alderdi bati erreparatzea. Umearen arrazoibidearen distortzioa). Hain zuzen, likidoaren experimentuarekin nola hasieran biak berdinak direnan defendatsen du eta haur nagusiago batek deszentralizazio prozesua garatuta konturatu daiteke.

Oinutsik hobeto.

Egun on, azken urtetan jaioberriei pre-zapatillak ipintzeko ohitura hartu da,  eta honen kontrako artikulu interesgarriaz hitz egingo dugu. Artikulu honen aburuz, jaioberriek oinutsik egotean garapen azkarragoa eta hobeagoa lortzen dute. Baina zein da oinen garrantzia? Zergatik? Aztertu dezagun!

Bada ezaguna umeak zapatillak kentzera dituzten ohitura, nahiz eta, gurasoek behin eta berrio jartzeko esfortsua egin. Artikulu honen bidez justifikazio zientifikoak eman nahi dira, jaioberri onutsik lagatzeko.

 Zein da oinen garrantzia? Ikuspuntu neurologikoz begiratuz, umeak 8 eta 9 hilabete izan arte sentsibilitatea handiagoa da oinetan eskuena baino. Horren ondorioz, oinek funtseskoak dira: kanpoko informazioa ematen dute, bere eskuekin manipulatzen dituzte eta askotan ahoan sartzen dituzte, non sentsibilitate nerbioak nabariagoak dira. Hilabete hauetatik aurrera, oinak sentsibilitatea galtzen du.

Metodo moduan garapen psikomotrizitatea, tratamendu neurologikoak eta inteligentziaren inguruko arau printzipalen analisiak eta irakurketak erabili dira. Bestalde, ikerketan Piaget-en adimen etapetan oinarritzen da, gehien bat lehenengoan, sensomotriz etapan (jaiotzatik-bi urte arte). Etapa hontan manipulazioa, mugimendua eta informazio antolaketa garrantzitsuak dira: ni, espazio, denbora eta kausazko ideia nozia nabarmentzen da.

Ondorioz,  jaioberriaren mugimendu fisiko eta estimulu sentsoriala onutsik garapen propiozeptiboa eta garapen intelektualaren garapena azkertzen du. Zapatak jartzea informazioa jasotzea ezeztatzen die; oinak espazioarekin erlazioan dagoen posizio eta mugimenduen informazia. Horregatik, gaitasun motoreak garatzeko beharrezkoak diren koordinazio bisuala eta manuelaren informazia. Autoreen ustez, zapatak hotzaz babezteko erabili behar dira.

Artikuluaren linka

Itxaso

Zikaren eragina haurnaldian.

Arratsalde on,  zika infekzioari buruz hitz egingo dugu. Bada jakina azken hilababetan gero eta kasu gehiago sortu direla, gehienbat Latinoamerika ingurutik. Baina badakigu benetan zer den? Zeintzuk dira bere ondorioak haurnaldian? Eta gaixotasunaren prebentzioak?

Zer da? Zika birus(arbovirus izenkoa)  bat da, moskito baten ziztada eragiten duena, zehatz mehatz aedes izena dauka. Aipatu behar da 4 pertsonetatik soilik batek birusa garatzen duela , hots, %75-80 ez du garatzen. Garatzen duen pertsonetatik, 3-12 egunen arteko inkubazioaren ondorioz, sintomak azaleratzen  dira. Jarraituz, 2-7 egunetakoak sintoma  arinak izan daitezke. Birusan prozesu hau ematen da:

Nahiz eta, emakume haurdun batek beste pertsona batek jasatzeko probabilitatea berbera izan, Brasileko osasun ministerioa ikerketa bat zabaldu du zika eta jaioberrien mikrozefalia eta malformazioen erlazioa ikertzeko. Autoritaten aburuz, arrisku handiago dago birusa haurnaldiaren lehengo hiruhilabetetan garatu baldin bada. Brazilen jaiotako malformazioak eta mikrozefaliak duten ume batzuk positibo ematen dute zika birusaren azterketak, beste batzuk, aldiz negatibo. Informazioa oraindik mugatua, eta amak seme-alabari trasmitzeko modua ez dago argi.

Mikrozefalia ez  da oso ohikoa, zirkunferentzia kraneana edo perimetro zefalikoa es da espero den handia, sexua eta adinaren arabera.

• Ez dago bakunarik, ez tratamendurik. Soilik birusak sortzen dituen sintomak arindu daitezke. Hurrengo urtean bakuna bat sortzea proposatuta dago.

• Prebentzioa: Azala gero eta estalita eramatea (arropa luzea erabili), moskiteroen erabilera, medikura jotzea sintomak nabaritzean, eta moskitoak urruntzeko produktu kimikoen erabilera.

Elikadura eta jaioberriaren garapenaren arteko erlazioa.

ONGI ETORRI!

Gaur elikadura eta jaioberriaren garapenaren arteko erlazioa aztertuko da, Mexikoko elikadura unibertsitatea eta Conecctitut unibertsitateak egindako esperimentuaren bitartez. Autoreak giro txiro, eta rural bateko jaioberrien garapen psikomoterea aztertu nahi dute. Argitu behar da, inguru horretan elikadura falta handia zela. 

Elikaduraren gabezi goztiarraren ondorio nagusiak area kognitibetan eta jarreraren garapeneran ematen dira. Frogatuta dago elikaduraren gabezi larria garuna kaltetzen duela, bai funtsionamenduan, bai arlo anatomikoan. Bestalde, ondorioak ikusi daiteke haien aktibitatea fisikoan eta ama eta jaioberriaren arteko erlazioan. Azkenik, kontuan hartu behar da garunak garatzeko zenbait etapa ditu 3 urte arte, eta garapen honek kaltetuta egon daiteke elikadura eta infekzioengatik.

82 ama seme-alaben kasua aztertu ziren, haurnaldiaren bostgarren hilabetetik jaioberriak seis hilabete bete zituen arte. Batez ere, dieta eta antropometriaan oinarritu zen haien azterketa. Bestalde, haurnaldian hartutako produktuen ondorioak kontuan izan ziren (tortila eta frijoleak). Hainbat umeen azterketa baikorrak izan ziren, batez ere arrautz, esne eta fruta kontsumoarengaitik. 

Ondorio hau da: elikaduraren bariazioak umearen gaparen psikomotorean bariazioak sortu ditzake, ondorioz, elikadura programak sustatzea areagotu behar da.

Artikuluaren izena: Nutricion y desarrollo psicomotor durante el primer semestre de vida.

Autoreak: Adolfo Chávez, M.C., M.P.H.,(1) Homero Martínez, M.C., Ph.D.,(2) Noé Guarneros, Psic., M.en C.,(1) Lindsay Allen, Ph.D.,(3) Gretel Pelto, Ph.D.(4)

Itxaso.